Het is een natuurlijke, menselijke gewoonte dat we voortdurend hopen op een leven van vreugde en geluk. Voortdurend proberen we alles wat onprettig is te vermijden. Maar we kunnen een authentiek geestelijk pad pas echt betreden als het ons begint te dagen dat deze droom nooit werkelijkheid zal worden. Pas als we enig besef hebben van deze werkelijkheid, zullen we ons kunnen gaan openen voor de heelheid van het leven. Zo niet, dan zullen we de gewoontepatronen volgen die ons gevangenhouden in voortdurend terugkerende angsten, bezorgdheid en ontevredenheid, generatie na generatie.

De Boeddha sprak veel over het belang van werken aan je ego. Maar wat bedoelde hij eigenlijk met 'ego'? Er zijn meerdere verklaringen van dit woord, maar er is één omschrijving die mij met name aanspreekt: "Dat wat weerstand biedt aan wat is." Het ego strijdt tegen de werkelijkheid, tegen de open-eindigheid en natuurlijke bewegingen van het leven. Het voelt zich niet op zijn gemak bij kwetsbaarheid en dubbelzinnigheid, als het niet goed weet hoe het de dingen kan vastpinnen.

Enkele jaren geleden werd ik uitgenodigd om een speech te geven tijdens een afstudeerceremonie aan Naropa University. Ik dacht lang na over wat ik wilde zeggen tegen mensen die op het punt stonden om de wereld in te gaan en geen idee hadden van wat hen allemaal te wachten staat, maar afstuderen aan de universiteit kan een heel uitdagende overgang zijn. Je hebt enkele jaren op een vertrouwde campus gewoond met de studentenmanier van leven en alle bijbehorende gewoonten. En dan ineens valt dit allemaal weg en ligt de hele wereld voor je open.

Ik besefte dat de nadruk in het onderwijs ligt op slagen en dat er nauwelijks aandacht is voor falen. Daarom besloot ik iets te zeggen over De schone kunst van falen. Ik vertelde de studenten dat leren falen de grootste hulp is die er is in het leven: de komende zes maanden, het volgend jaar, de volgende tien jaar, twintig jaar en zo lang als we leven tot de dood erop volgt.

Als we falen - met andere woorden: als de dingen niet zo gaan als we zouden willen - wordt onze kwetsbaarheid in al haar rauwheid heel duidelijk voelbaar. Ons ego voelt zich niet op zijn gemak en probeert aan die rauwheid te ontkomen. Het is heel gebruikelijk dat we ons falen wijten aan iets buiten onszelf. Je relatie loopt op de klippen en je geeft de ander daarvan de schuld - of misschien een hele sekse. Je kunt geen werk vinden en geeft potentiële werkgevers de schuld, of de samenleving als geheel, of het huidige politieke klimaat. De andere veelgebruikte manier is zelfverwijt en jezelf als een mislukkeling beschouwen. In beide gevallen denk je vaak dat er iets ernstig mis is met jezelf.

Maar er is nog een derde manier: jezelf gewoon aanleren om te voelen wat je voelt. Deze methode noem ik 'het rauwe gevoel van kwetsbaarheid in ons hart bewaren'. Als we weerstand bieden of proberen te ontkomen aan 'wat is'. uit dit zich meestal ook fysiek door spanning of een verkramping ergens in ons lichaam. Als je dit teken van weerstand ervaart, kijk dan of je enkele momenten bij het rauwe gevoel van ongemak kunt blijven, ongeveer zo lang dat je zenuwstelsel eraan gewend kan raken.

Trungpa Rinpoche zei ooit dat we niet eens het geduld hebben om slechts drie minuten bij onaangename gevoelens te blijven. Toen ik dit hoorde, dacht ik: "Drie minuten! Dan heb je echt een hoofdprijs!" Tegenwoordig is voor de meesten van ons drie seconden bij ongemak blijven al heel veel gevraagd! Maar hoe lang ook, de gedachte is dat je dit geleidelijk aan en in je eigen tempo steeds langer kunt. Probeer het steeds iets langer vol te houden.

Mogelijk heb je een bepaald idee over wat je ervaart, bijvoorbeeld angst, woede of teleurstelling. Maar als je met je volledige aandacht aanwezig bent bij het gevoel en dit direct ervaart, zul je merken dat dit niet zo eenduidig is. Die zogenaamde angst of woede verandert voortdurend. Hoewel het onaangename gevoel je blijft achtervolgen en het heel bedreigend aanvoelt, zul je als je goed genoeg kijkt ontdekken dat je niets substantieels kunt vinden.

Het ego wil beslissingen nemen en oplossingen vinden. Het wil de vergankelijkheid beheersen, het zoekt zekerheden waaraan het zich kan vasthouden. Het bevriest dat wat in werkelijkheid vloeibaar is. Het grijpt naar dat wat voortdurend in beweging is. Het probeert te ontkomen aan de schitterende waarheid van de vollevendige natuur van alles wat is. Met als gevolg dat we ons ontevreden, geplaagd en bedreigd voelen. We verblijven heel veel tijd in een gevangenis die we met onze eigen angst en onbehaaglijke rusteloosheid hebben geschapen.

Het alternatief voor deze worsteling is dat we ons oefenen in het bewaren van het rauwe gevoel van kwetsbaarheid in ons hart. Met behulp van deze beoefening kunnen we ons zenuwstelsel uiteindelijk leren ontspannen in de waarheid, laten ontspannen in de vergankelijke, oncontroleerbare aard van de dingen. Geleidelijk aan kunnen we het vermogen om ons verder te ontplooien laten groeien in plaats van ineen te krimpen, kunnen we leren loslaten in plaats van ons vast te klampen.

Steeds als we 'het rauwe gevoel van kwetsbaarheid in ons hart bewaren' beoefenen, krijgen we iets meer inzicht in de dingen zoals ze werkelijk zijn. We ervaren direct dat niets ooit - zelfs niet één moment - hetzelfde blijft. We kunnen niets stilzetten ook al zouden we het proberen. Alles wat we zien, ruiken, proeven, aanraken en denken is voortdurend aan verandering onderhevig. Zelfs je heftigste, onprettigste emoties bezitten geen soliditeit.

Bij het lied Pretty Hurts van Beyoncé hoort een videoclip waarin ze heel goed laat zien hoe het voelt om een mislukkeling te zijn. Haar gevoelens zijn volkomen rauw en ze legt ze volkomen bloot in haar lied. Je beseft dat ze, terwijl ze ongelooflijk succesvol is en alles mee lijkt te hebben, deze videoclip nooit had kunnen maken als ze niet uit eigen ervaring had geweten hoe het voelt om een mislukkeling te zijn. Als we het rauwe gevoel van kwetsbaarheid in ons hart kunnen bewaren, kunnen we die energie gebruiken om poezië of muziek te maken, te schrijven, dansen of zingen. Dan kunnen we hier iets van maken dat anderen raakt en waarmee we kunnen communiceren. Kunstenaars doen dit al zolang als er mensen zijn.

Als we ons afsluiten voor onze onaangename gevoelens, zonder dat we ze gewaar zijn of er benieuwd naar zijn, als we altijd een masker ophouden of onze kwetsbaarheid proberen uit te bannen, dan zullen daaruit allerlei verslavingen voortkomen: agressie, uitbarstingen, geweld gericht op anderen - en meer van dit soort nare zaken. Aan de andere kant: als we niet langer toegeven aan schuldgevoelens en allerlei andere vluchtwegen, en alleen het bloeden voelen, de rauwheid van onze kwetsbaarheid, dan kunnen we een ruimte betreden waarin het beste van ons naar boven kan komen. Onze moed, onze vriendelijkheid, ons vermogen om voor anderen te zorgen en hun de hand te reiken - al onze beste menselijke kwaliteiten - krijgen dan allemaal de ruimte.

We beschikken allemaal over een geweldig potentieel en toch beperken we ons tot een afgesloten, kleine, angstige wereld, omdat we alles wat onprettig, pijnlijk, onzeker en onvoorspelbaar is willen vermijden. Er is een onmetelijke, onbegrensde rijkdom en verwondering die we kunnen ervaren als ons zenuwstelsel volledig vertrouwd raakt met de open-eindige, onzekere werkelijkheid van de dingen zoals ze zijn.

Zoals Trungpa Rinpoche zei: "Er zijn geluiden die je nog nooit hebt gehoord, geuren die je nog nooit hebt geroken, bezienswaardigheden die je nog nooit hebt gezien, gedachten die je nog nooit hebt gedacht. De wereld is vol ontzagwekkende mogelijkheden die zich steeds verder, en verder, en verder kunnen ontplooien en die je steeds breder, en breder, en breder kunt ervaren." Als je leert om het rauwe gevoel van kwetsbaarheid in je hart te bewaren, zul je kunnen ervaren dat je hart en geest zo uitgestrekt zijn als het universum.