Ik heb een man onmoet die al jarenlang in Los Angeles met gewelddadige bendes werkt, voornamelijk in wijken met Hispanics. Hij is altijd op zoek naar financiële steun voor zijn werk en in zijn aanvragen moet hij heel positief zijn: het gaat de goede kant op, er is iets aan het veranderen, het gaat geweldig. Maar hoewel hij met succes mensen aan banen heeft geholpen en hun levens een positieve wending heeft kunnen geven, voelt hij zich een hypocriet. Het mag er op papier dan allemaal goed uitzien, maar in werkelijkheid wordt de hele situatie er niet beter op. Bijna iedere dag hoort hij over één of andere dramatische gebeurtenis. Een man heeft zijn leven op orde met een goede baan en een gezin, en op een dag wordt hij doodgeschoten terwijl hij zijn auto staat te wassen. Weg al het goede werk.

Velen van ons die zich betrokken voelen bij wat er in de wereld gebeurt, raken regelmatig ontmoedigd. Als je je zorgen maakt over het milieu, sociale rechtvaardigheid, hervormingen in het gevangeniswezen, het welzijn van immigranten en van mensen en de aarde in het algemeen, dan is het ook niet vreemd dat je ontmoedigd raakt. 

Maar toch is het belangrijk dat je niet ontmoedigd raakt, ook al zijn er veel situaties die onoplosbaar lijken. De vraag is alleen: hoe? Hoe zak je niet steeds verder  weg in een gevoel van hopeloosheid en negativiteit? En, als je merkt dat je al in de put zit, hoe haal je jezelf hier dan weer uit?

Een bemoedigend bericht dat ik heel vaak hoor van mensen die op allerlei verschillende gebieden werkzaam zijn, is dat ze heel veel basale goedheid in mensen zien. Mijn vriend Jarvis Masters zit al sinds 1985 in Californië in de dodencel. De meeste van zijn vrienden en buren hebben mensen vermoord. Maar op een keer vertelde hij me: "Ik heb hier nog nooit iemand ontmoet van wie ik de basale goedheid niet kon zien. Als je echt met deze mannen in gesprek gaat, hoor je heel veel spijt, liefdesverdriet en verdrietige familiedrama's. Dan ga je hun tederheid zien, hun basale goedheid."

Vaak raken we ontmoedigd doordat we volledig opgaan in onze emoties. Mogelijk word je terecht woedend op de regering, grote concerns of je baas - op iemand die rechtvaardigheid belemmert. Maar wat de omstandigheden ook zijn, als je zo opgewonden en boos bent, verlies je je effectiviteit. Dan kun je niet meer zó communiceren dat verandering ook daadwerkelijk een kans heeft. Je bent dan niet meer in staat om dat ene te doen wat binnen je mogelijkheden ligt: jezelf en mensen die je ontmoet een hart onder de riem steken.

Als je volledig opgaat in je emotie en heel kwaad, hatelijk, bang of egoïstisch wordt, dan word je je minder bewust van de dingen. Je verliest je payu - je bent je minder gewaar van wat je met je lichaam, spraak en geest doet. In deze toestand kun je snel verder afglijden. De eerste stap om jezelf hieruit te halen is opmerken en erkennen dat je je minder bewust wordt. Doe je dit niet, dan zal het ook niet beter worden. Hoe kun je iets veranderen zolang je niet doorhebt wat er aan de hand is?

Het klinkt misschien ingewikkeld: je bewust worden van het feit dat je je niet bewust bent. Maar als je aandachtig oplet wanneer je je begint op te winden, zul je de aanwijzingen hiervoor kunnen zien. Als je meegesleurd wordt door je emoties, verlies je het besef dat iedereen even kwetsbaar is, dat iedereen hetzelfde verlangen heeft naar geluk, en pijn wil vermijden. Dan merk je dat je vanzelf afscheidt van het menszijn als geheel en dat je  je terugtrekt in een toestand waarin de dingen je niet meer kunnen raken. 

Stel je voor dat je je op een prachtige plek bevindt. Het is er heel comfortabel, luxe, met goed eten en prettig gezelschap. Zo'n plek waar de meesten van ons altijd wel zouden willen vertoeven, maar als je je in zo'n sfeer bevindt, kun je je nauwelijks nog verhouden tot al het leed op de wereld. Misschien hoor je op het nieuws dat er in het Midden-Oosten mensen zijn omgekomen bij een explosie, maar het raakt je niet echt.

Het kan ook zijn dat je je afgescheiden voelt omdat je ontmoedigd bent. Hierdoor ben je niet langer in staat om de basale goedheid in mensen te zien. Je ziet het verschil niet meer tussen de dingen die wel en niet verbeterd kunnen worden en je verliest je vertrouwen in de dingen. Op dit punt aanbeland kun je snel afglijden naar ontmoediging; je beschouwt jezelf en de mensheid als onwaardig en die blik zal zichzelf steeds meer gaan bevestigen.

Of we onszelf al dan niet steeds onbewuster laten worden, heeft enorme gevolgen. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de samenleving als geheel. Trungpa Rinpoche zei dat als voldoende mensen vertrouwen op de basale goedheid en het vermogen om onszelf op te richten en er voor anderen te zijn, we als samenleving sterker zullen worden in plaats van verder afglijden wanneer we voor grote uitdagingen komen te staan.

Wanneer we als individu veerkrachtiger worden - als je bewuster aanwezig kunt zijn en niet ontmoedigd raakt - zullen we bij uitdagingen en beproevingen lang overeind kunnen blijven. Dit vermogen bezitten we allemaal. Uit eigen ervaring weet ik dat dit zo is. Ik gaf vroeger ook toe aan die neerwaartse spiraal, maar omdat ik al vele jaren mediteer en onderricht heb ontvangen, word ik nu juist levendiger als het tegenzit. Als ik me ervan bewust wordt dat ik mezelf afsluit, raak ik zelfs een beetje opgewonden. Dit is een kans om  het oude patroon om te keren en mezelf eruit te trekken. Het heeft ongeveer tachtig jaar geduurd voor ik zover was, maar inmiddels weet ik dat ik dit kan en dat iedereen dit kan.