We kennen allemaal van die momenten waarop we heel erg genieten van wat we zien, proeven of ruiken - precies zoals het is. We ontspannen en uit het niets accepteren we wat we ervaren zonder dat we ook maar iets meer, minder of anders willen. We ervaren dat alles, in ieder geval op dat moment, volledig compleet is. 

Als onze geest open en fris is, zien we overal schoonheid, ook in onszelf. We proeven als het ware de uniciteit van ieder moment. De dingen waren nog nooit zoals ze nu zijn. Ook zullen ze nooit meer precies zo zijn als op dit moment. We vallen volledig samen met de tijdelijkheid van de wereld, met zijn schrijnende scherpte en zijn oneindige rijkdom. 

De gedachte om de dingen gewoon te accepteren zoals ze zijn, is heel eenvoudig en voor de hand liggend, maar tegelijkertijd ook heel diepgaand. Het is van essentieel belang als je aardig en liefdevol voor anderen en voor jezelf wilt zijn. Dit vermogen om je open te stellen, om alles als nieuw te ervaren, is altijd in onze geest aanwezig. Dit merken we niet altijd, maar het sluimert voortdurend in de achtergrond. De vraag is dan hoe we dit vermogen kunnen ontsluieren, hoe we er contact mee kunnen maken en het kunnen voeden. Hoe kunnen we leren om steeds meer tijd door te brengen in deze geestestoestand? Hoe kunnen we vertrouwen aankweken in de volledigheid van 'precies zoals het is'?

Om te beginnen dien je te beseffen dat het heel belangrijk is waar je je geest op richt. Mogelijk ontdek je dat je uit gewoonte altijd gefocust bent op onvolledigheid. Dat je gedachten hebt als: "Ik ben niets waard, ik schiet voortdurend tekort en het is één en al ellende overal. Wie zo kijkt, ziet overal gebreken en onvolmaaktheid en is nooit tevreden.

Mocht je dit herkennen en deze negatieve gerichtheid willen helen, dan kun je dit heel eenvoudig oefenen door alles wat je waardeert voor jezelf te benoemen. Dit kunnen heel alledaagse dingen zijn, bijvoorbeeld het licht op iemands gezicht of hoe licht zich weerspiegelt in een gebouw. Het kan ook de smaak van je dagelijkse lunch zijn, met alle gradaties van zoet, zout, zuur en bitter. Maar het kan ook een lied zijn, een schilderij of de manier waarop iemand beweegt. Of een stem die je hoort. Misschien praat er iemand die je helemaal niet kent en heeft zij tot je grote verrassing een prachtig accent. Dit genieten van mensen en dingen vraagt nauwelijks enige inspanning, maar het verwarmt je hart en geeft je een gevoel van verbondenheid met de wereld om je heen. Het is veel prettiger dan het dag en nacht verzamelen van allerlei grieven en ongenoegens, iets wat we al snel doen als we ons laten meevoeren door onze oude gewoonten.

We kunnen ook proberen te waarderen wat we allemaal al hebben. In mijn geval, ik ben nu over de tachtig, zou ik kunnen klagen over al mijn lichamelijke kwalen, mijn rimpel en gebitsproblemen en meer van dat soort dingen. En soms doe ik dit ook! Maar als ik me wil oefenen in waardering tonen, kan ik bijvoorbeeld bedenken dat ik nog altijd in staat ben om lange wandelingen te maken. Mijn oudere zus, die een fervent wandelaar was, heeft artritis in haar voeten en kan daardoor niet meer zo lang lopen. Ze is opgeruimd van geest, dus ze klaagt er niet over, maar doordat ze artritis heeft realiseer ik me iedere keer als ik een wandeling maak hoe dankbaar ik ben voor mijn benen, voeten en heupen. Hoe geweldig het is dat ze het nog doen en dat ik verfrissende en verkwikkende wandelingen kan maken en niet zoveel pijn heb dat ik liever thuis blijf zitten.

Dit soort vermogens kan ons ieder moment ontglippen. Ook mijn zicht werkt nog altijd. Het is wel minder geworden en ik heb een leesbril nodig, maar de kleuren van de regenboog kan ik nog altijd goed zien. Ik kan de verandering van de seizoenen zien, de druppels op de bladeren en de wind door de bomen. En ook mijn gehoor is nog redelijk goed. Eén van mijn vrienden is doof geworden en ook een gehoorapparaat werkt niet meer. Op een dag legde hij zijn hand op die van mij en zei: "Ik zou er alles voor over hebben de vogels weer te kunnen horen zingen." Waarop ik besefte dat ik de vogels nog altijd kan horen en dat ik dit vermogen meer kan benutten en waarderen zolang ik het nog heb.

Een soortgelijke oefening waar ik vaak mee heb geëxperimenteerd is extra aandacht besteden aan de onbekenden die je in het dagelijks leven tegenkomt. Eén van de eerste keren dat ik dit deed, was met een bankmedewerker. Terwijl zij geld aan het tellen was, probeerde ik heel bewust om haar te zien als een levend, menselijk wezen zoals ik. Op wonderbaarlijke wijze transformeerde deze anonieme bankmedewerker, die was gereduceerd tot haar functie van geldteller, in een vrouw met een eigen leven, een baan, vrienden, hobby's en voorkeuren. Ik zag haar kleding, haar haar en de manier waarop ze haar handen bewoog. Ik stelde me voor wat ze deed voor ze die dag naar haar werk ging; hoe ze haar kleding uitkoos, haar make-up opdeed, en vlak voor ze de deur uitging spontaan besloot om de oorbellen in te doen die ze kortgeleden van haar vriend had gekregen. Door deze oefening ging ik oprecht om deze mij onbekende vrouw geven. Ik kreeg warme gevoelens voor haar, gewoon omdat ze ook een mens met een eigen leven was.

Als we ons best doen om mensen echt te zien en onze verbeelding op deze manier gebruiken, gaan we voelen dat we allemaal gelijk zijn. We zijn allemaal het centrum van ons eigen universum en tegelijkertijd zijn we onbekenden voor elkaar die nauwelijks door anderen worden opgemerkt. Al onze levens zijn gevuld met onze eigen vormen van vreugde, verdriet, hoop en angst. Als we de tijd nemen om op deze manier naar anderen te kijken, worden de onbekenden die we ontmoeten spiegels waarin onze eigen menselijkheid en kwetsbaarheid zichtbaar worden. Dan kunnen we de warme gevoelens die als vanzelf opkomen, omzetten in warme gevoelens voor onszelf.

Deze gevoelens kunnen we niet alleen voelen voor de dingen die we leuk en prettig vinden aan onszelf, maar ook voor alles wat ons boos of verdrietig maakt. Onze slechte gewoonten, angsten, de achtervolgende gedachte dat er iets fundamenteel mis is met ons - en iedere andere tijdelijke of chronische neurose waarmee we te kampen hebben - zijn onderdeel van wie we zijn, in ieder geval op dit moment. We kunnen deze ongewenste gedachten en emoties de ruimte geven, ze niet afwijzen en er ook niet in meegaan. Met zo'n niet-oordelende houding kunnen we een oprechte waardering voor onszelf ontwikkelen, precies zoals we zijn. Hierdoor zullen we onze basale goedheid, die volledig is en waaraan niets ontbreekt, beter leren kennen en vertrouwen.

Als we spreken over de wereld nemen 'zoals hij is' en onszelf 'zoals we zijn', hebben we het vanuit een andere invalshoek ook weer over het pad van niets-afwijzen. Terwijl we dit pad gaan, kunnen we een oefening als 'geven en nemen' actief beoefenen. En er zijn ook momenten waarop we voor een eenvoudiger aanpak kunnen kiezen. Dan kun je proberen om rustig te blijven bij wat zich aandient - je gedachten, gevoelens en opvattingen - en alles precies zo laten zijn zoals het is.

Tijdens zijn onderricht over de lotus en de modder zei Anam Thubten: "Alle mogelijke tekortkomingen zijn een deel van ons. Ze helen uit zichzelf als we ze accepteren zoals ze zijn. Ze kunnen de mest voor je innerlijke groei worden. Het belangrijkste is dat je ze herkent zonder ze te ontkennen of negeren." Op een bepaalde manier is deze oefening in acceptatie en laten-zijn nog radicaler dan tonglen. Is het mogelijk dat onze neurotische gewoonten en disfunctionele patronen uit zichzelf zullen helen als we er alleen maar met onze aandacht bij blijven zonder erin te zwelgen of ervoor weg te lopen? Dit is iets om diep tot je door te laten dringen en zo goed mogelijk zelf te proberen.

Anam Thubten benadrukt dat deze moedige erkenning van de eigen 'tekortkomingen' niets te maken heeft met zwelgen in gevoelens van schaamte of schuld.  Het gaat er daarentegen om dat je 'niets voor je gewaarzijn verbergt'. Je reageert niet op één of andere manier, maar je kiest ervoor om niets voor je eigen bewustzijn te verbergen. Je kunt alles wat je waarneemt eenvoudigweg zien als karmische zaden die aan het ontkiemen zijn. Alles wat er in je hart of geest opkomt, is slechts je huidige beleving, niet meer en niet minder dan dat. Ook onze goede en slechte eigenschappen zijn tijdelijk en niet substantieel, niet het definitieve bewijs van onze waardigheid of onwaardigheid. Ze zijn niet inherent aan onze ware aard van basale goedheid; ze zijn gewoon wat zich voordoet. Als we op deze manier leren omgaan met onze ervaringen en beleving, hoeven we niet langer te zwichten voor de aantrekkingskracht van onze oude gewoonten, maar kunnen we er aandachtig bij aanwezig blijven tot ze uit zichzelf tot rust komen.

Als je merkt dat je verhardt en verkrampt en jezelf afsluit voor deze prachtige wereld en je dierbare zelf, kun je 'precies zoals het is' als tegengif gebruiken. Het is een mantra die je ter plekke kunt gebruiken als je hem nodig hebt. Zeg bij jezelf "Deze ervaring is volledig compleet van zichzelf, precies zoals zij is" of "Ik ben volledig zoals ik ben". Wanneer je je realiseert dat je op het punt staat om je ervaring in tweeën te delen, in "dit tegenover dat", of "ik tegenover jou". Zo betrap je jezelf erop wanneer je dreigt te verharden in een dualistische manier van waarnemen, met een blik die onvermijdelijk leidt tot strijd en ontevredenheid. 

Trunpa Rinpoche noemde onze basale goedheid 'onstuitbare helderheid'. Dit will zeggen dat we vroeger of later zullen gaan vertrouwen op onze basale goedheid en op de basale goedheid van de wereld - hoe koppig, lui of aarzelend we ook zijn. We zullen een volledig vertrouwen ontwikkelen in onze ervaring van "precies zoals het is". Dit is onvermijdelijk.

De wonderlijke ironie van dit geestelijke pad is dat het ons slechts leidt naar wie we werkelijk zijn. De verhoogde staat van verlichting is niets meer dan volledig inzicht in onszelf zoals we zijn en in onze wereld zoals die is. Met andere woorden: het uiteindelijke resultaat van het gaan van dit pad is dat we volledig mens worden. En het uiteindelijke voordeel voor anderen is dat we hen kunnen helpen om ook volledig mens te worden, precies zoals ze zijn.